Wpewnym okresie życia prokrastynacja dopada właściwie każdego, nie znam osoby, która nigdy by nie doświadczyła tego dziwnego stanu. Jest to nic innego jak odwlekanie konkretnych czynności na później. Niektórzy określają to zjawisko mianem lenistwa, ale zjawisko jest czymś nieco bardziej złożonym. Zacznijmy od początku. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, czym jest prokrastynacja, jakie ma objawy i przyczyny oraz jak z nią walczyć, zapraszam do zapoznania się z dalszą częścią artykułu.

Czym jest prokrastynacja?

Prokrastynacja to fachowe określenie opisujące zjawisko odkładania rzeczy na później. Sama w sobie jest raczej objawem czegoś niepokojącego niż samą przyczyną. To, dlaczego nie chcemy od razu skoncentrować się na danej czynności, może być spowodowane wieloma czynnikami.

W życiu pewne są tylko dwie rzeczy podatki i to, że prokrastynacja ma bardzo niekorzystny wpływ na nasze życie. Patrząc na to zjawisko z zewnątrz, możemy uznać, że jest to sposób unikania obowiązków. Osoby borykające się z tym problemem są bardzo kreatywne w wymyślaniu najróżniejszych powodów, dla których to nie jest odpowiedni moment na zabranie się do pracy.

Prokrastynacja tak jak wcześniej pisałem, jest reakcją obronną. Jej powodem może być:

• Strach przed porażką
• Przekonanie o konieczności zmierzenia się z trudnym zadaniem
• Perfekcjonizm lub zbyt wysokie standardy
• Niechęć do skonfrontowania się z rzeczywistością

Jakie są konsekwencje prokrastynacji?

Coś, co w teorii tłumaczymy sobie jako oszczędzanie energii, tak na dobrą sprawę zużywa jej znacznie więcej. Prokrastynacja zużywa horrendalne ilości czasu oraz motywacji. Nierobienie tego, co w tym momencie powinniśmy robić, zużywa bardzo dużo energii. Ciągłe kombinowanie, szukanie pretekstu do ucieczki od obowiązków powoduje wewnętrzny konflikt.

• Przeczytaj wpis powiązany: Bucket list, czyli droga do spełniania marzeń i osiągania celów

Z jednej strony chcemy mieć jakieś zadanie za sobą, ale z drugiej tak bardzo, ale to bardzo nie chcemy tego zrobić. Osoby, które mają realny problem z prokrastynacją, często cierpią na spadki motywacji wewnętrznej oraz wiary w samego siebie.

Najczęściej przytaczane skutki prokrastynacji to:

• Znacznie niższy standard wykonywanej pracy
• Obniżona satysfakcja z samego siebie oraz z wykonywanej przez nas pracy
• Straty finansowe na różnych poziomach (osobistym, społeczno-finansowym)
• Ryzyko pogorszenia stanu naszego zdrowia poprzez zaniedbanie pierwszych sygnałów

Prokrastynacja – przyczyny

Jakie są przyczyny prokrastynacji? Jest to reakcja na strach/lęk. Obawiamy się trudności w związku z daną czynnością/zdarzeniem i dlatego odkładamy ją na potem. Z jakiegoś nieokreślonego powodu uważamy, że przecież problem po pewnym czasie sam się rozwiąże, a może w jakiś niezrozumiały sposób zniknie i nikt nie będzie musiał się tym zajmować.

Oczywiście chyba nikogo nie dziwi to, że problem sam się nie rozwiązuje, a po czasie jest już tylko gorzej, bo trudne zadanie zamienia się w… trudne zadanie pod presją czasu.

Prokrastynacja jest przejawem utraconej kontroli. Dokładniej chodzi o utratę kontroli nad życiem. W końcu jest to najczęstszy przejaw auto-sabotażu. Działamy na swoją niekorzyść, starając się w jakikolwiek sposób zracjonalizować sobie tę decyzję. Sabotaż ten może zdarzyć się w każdej dziedzinie życia. Zazwyczaj utożsamiamy prokrastynację ze sprawami zawodowymi, ale tak samo może ona mieć miejsce w przypadku życia prywatnego. Świetnym przykładem takiego stanu rzeczy może być ciągłe odkładanie ważnej rozmowy z partnerem.

Często możemy spotkać się z sytuacją, w której objawy prokrastynacji ukrywa się pod maską planowania. Stwierdzamy, że dany problem jest tak poważny, że dokładnie trzeba go zaplanować. Następnie podejmujemy kilka/kilkanaście prób znalezienia rozwiązania i w efekcie… nic się nie dzieje.

Pamiętaj o tym, że planowanie jest gromadzeniem informacji oraz ewentualnie innych zasobów w celu zrealizowania zadania w sposób optymalny. Jest to, metoda osiągania zamierzonych rezultatów. Prokrastynacja to po prostu nieuzasadnione odkładanie rzeczy na później pod pretekstem planowania. Sprawia ona wyłącznie, że tracisz efektywność i kontrolę nad sytuacją!

• Wpis powiązany: Mądra praca pozwoli na zarobienie pieniędzy i osiągnięcie sukcesu

Objawy prokrastynacji na przykładzie

Należy rozróżniać prokrastynację od lenistwa. Pomiędzy tymi dwa zjawiska charakteryzują różne objawy. W przypadku lenistwa nie robię czegoś, bo tak naprawdę nie chcę tego robić. Prokrastynacja objawia się w sytuacji, gdy chcę coś zrobić, a mimo wszystko wciąż odkładam tę czynność na później.

Jak rozróżnić te zjawiska w praktyce?

Weźmy na przykład studenta, który powinien uczyć się do egzaminu. Oczywiście tego nie robi. Nagle pojawia się propozycja pójścia na piwko. Teraz rozważmy dwa światy możliwe. W pierwszym z nich nasz student mówi świetnie, akurat miałem ochotę się napić, oczywiście, że z wami idę. Mamy tutaj jawny przykład lenistwa. Student nie robi tego, co powinien, bo mu się nie chce. Zamiast tego woli spędzić czas ze znajomymi, bo to nie kosztuje go wysiłku.

W przypadku naszego drugiego scenariusza student odmawia. Mówi: nie no muszę się uczyć, jutro egzamin, więc zostanę i poczytam. Finalnie i tak się nie uczy, bo zamiast tego sprząta pokój w akademiku, parzy dziesiątą herbatę, a następnie idzie do sklepu, bo zgłodniał.

W tym przypadku mówimy o objawach prokrastynacji. Ponieważ student odmówił sobie przyjemności, chce się uczyć, ale z jakiegoś powodu odwleka to w czasie.

W jaki sposób walczyć z prokrastynacją?

Zła wiadomość jest taka, że na chwilę obecną jest bardzo mało badań, które mogłyby potwierdzić skuteczność jakiejś metody. Prokrastynacja jest realnym problemem, z którym boryka się mnóstwo ludzi w każdym wieku. Pomimo że brakuje nam badań, które wskazywałyby jedną niezawodną metodę, to można podjąć walkę korzystając z:

• Szkoleń z zarządzania czasem oraz szeroko rozumianego samorozwoju
• Terapii poznawczo-behawioralnej
• Treningu regulacji emocji
• Treningu uważności

Prokrastynacja jest sposobem regulacji emocji. Wróćmy na chwilę do naszego studenta. Co się dzieje w jego mózgu, gdy zbliża się egzamin. Prawdopodobnie będzie się stresował. Prokrastynacja pomaga nieco złagodzić stres, ponieważ daje inny bodziec. W końcu robiąc herbatę, nie stresuję się egzaminem, bo w tym momencie robię herbatę, a zaraz się pouczę.

Co ciekawe, im bardziej impulsywny będzie nasz student, tym większa szansa na to, że będzie miał problemy z prokrastynacją. Dlaczego? Badania wykazują, że osoby impulsywne znacznie łatwiej ulegają zachcianką, które odciągają je od obowiązków. Im bardziej impulsywny student, tym większej ilości zachcianek ulegnie i tym dłużej będzie odkładał naukę na później.

Uznajmy, że nie masz dostatecznie czasu, pieniędzy czy chęci, żeby poddać się terapii poznawczo-behawioralnej lub treningowi uważności. Jakie są domowe metody walki z tym zjawiskiem? Czy możesz mu się przeciwstawić. Nie jest to zadanie łatwe, ale przechodząc przez poniższy schemat (5P), jesteś w stanie poprawić swoją sytuację.

1. Poznanie
2. Przejmowanie
3. Planowanie
4. Priorytety
5. Progres

Poznaj swojego wroga

Pierwszym etapem walki z prokrastynacją jest dokładnie poznanie tego, w jaki sposób działa to zjawisko. Mowa tutaj o głębokiej autorefleksji. Musisz prześledzić swoje zachowanie w poszukiwaniu sytuacji, w których występuje u Ciebie prokrastynacja. Mając już zestawienie takich sytuacji, musisz znaleźć ich punkt wspólny, być może będzie to rezygnacja, być może stres lub strach, powody prokrastynowania mogą być bardzo różnorodne.

Następnie warto zapoznać się dokładniej z samym zjawiskiem od strony psychologicznej. Jeżeli już wiesz, w jakich sytuacjach się to dzieje, warto sprawdzić, co tak naprawdę się dzieje. W tym celu przydatne będą badania naukowe poświęcone temu zagadnieniu.

• Przeczytaj wpis powiązany: Ograniczające przekonania, które słyszałeś wiele razy

Przejmij odpowiedzialność za stan rzeczy – prokrastynacja od kuchni

Częstym mechanizmem, który ma miejsce w przypadku osób prokrastynujących, jest wyparcie. Uważają one, że odwlekanie konkretnych czynności do ostatniej chwili sprawia, że są one znacznie bardziej produktywne. W konsekwencji można powiedzieć, że zaczynają traktować ten stan jako wyjściowy. Jest to bardzo krzywdzące.

Przejmij odpowiedzialność, przyznaj się do tego, że takie odwlekanie ma negatywny wpływ na Twoje życie zawodowe oraz prywatne. Możesz wypisać sobie różne sytuacje, w których czułeś się niekomfortowo, a które były spowodowane prokrastynacją. Uświadomienie sobie problemu to stały punkt każdego procesu naprawczego.

Zaplanuj cel, który chcesz osiągnąć

Najlepszą „domową” metodą walki z prokrastynacją jest praktyka. Dlatego zaplanuj sobie, co chcesz zrobić, a następnie zrób to. Tak, ten krok jest tak prosty, musisz po prostu zrobić to, co sobie zaplanujesz. Trudność leży w tym, że nie planuj w skali mikro, czyli tygodnia lub dnia. Skup się na planach makro, zaplanuj swoje marzenia oraz działalności, które będziesz podejmował w ciągu następnych miesięcy i lat.

Takie strategiczne rozplanowanie przyszłości będzie stanowiło kurs, po którym będziesz się poruszać. Ma to być plan, do którego zawsze wrócisz w momencie, gdy odczujesz, że zaczynasz prokrastynować. Taka dawka motywacji znacznie ułatwia trzymanie się obranego kierunku.

Wyznaczaj sobie cele i priorytety

Świetnym narzędziem są listy rzeczy do zrobienia. Pozwolą Ci one uszeregować kolejność wykonywania zadań. Dlaczego to działa? Ponieważ zazwyczaj odkładamy na później rzeczy najtrudniejsze. Dlatego mając przed sobą listę wszystkich czynności do wykonania, możemy je uszeregować w odpowiedniej kolejności. Wykonując najpierw zadania najtrudniejsze, reszta będzie już dla nas bardzo istotna!

Ważne! Nie podążaj ślepo za tymi wskazówkami, być może w Twoim przypadku lepszym rozwiązaniem będzie zrobienie najpierw rzeczy łatwiejszych, aby nabrać wiatru w żagle. Niezależnie od tego, lista codziennych zadań pozwoli Ci utrzymać się w ryzach. Możesz pójść o krok dalej i zapisać sobie ile czasu poświęcasz na konkretne zajęcie.

Działaj i rób progres

Zmiany wymagają czasu, nie oczekuj od siebie, że po dwóch dniach będą miały miejsce jakieś kolosalne zmiany. Prokrastynacja jest bardzo ciężka do zwalczenia, ponieważ jest reakcją obronną na emocje. Pamiętaj jednak, że cierpliwie pracując, jesteś w stanie skutecznie ją zminimalizować. Wpłynie to bardzo korzystnie na Twoje życie.